16 listopada byłyśmy w Laskach. Dowiedziałyśmy się tam bardzo dużo o tym miejscu i jego założycielce Róży Czackiej. Warto przeczytać informacje, które tam uzyskałyśmy.
Ośrodek
Szkolno-Wychowawczy w Laskach powstał w 1922r., w 1923r, przeniesiono tutaj
całą działalność dotyczącą osób niewidomych. Z miejscem tym związana jest
postać Róży Czackiej, założycielki tego miejsca. Była to hrabianka, córka Zofii z domu Ledóchowskiej
i Feliksa Czackiego (pochodzącego ze słynnego rodu Sapiehów). Urodziła
się 22 października 1876 roku w Białej Cerkwi (obecnie Ukraina) – do dziś można
ten pałac oglądać. Gdy Róża miała 6 lat, jej rodzice przeprowadzili się do
Warszawy, zamieszkali w Pałacu Krasińskich, który należał do babci Róży, Pelagii.
Mieszkali tam do czasu, gdy ojciec wybudował własny pałac. Od dzieciństwa Róża miała
problemy ze wzrokiem, całkowicie straciła go po upadku z konia, gdy miała 22
lata. Opiekujący się nią lekarz okulista nie ukrywał prawdy; nie było szans,
aby dziewczyna odzyskała wzrok. Wówczas w Polsce nie było rozwiniętej opieki
nad osobami niewidomymi. Róża Czacka wyjechała za granicę, do Francji, Austrii,
Szwajcarii, gdzie zapoznała się z najnowszymi osiągnięciami dotyczącymi pomocy
niewidomym, poznała też Alfabet
Braille’a, który dostosowała do systemu
fonetycznego polskiego (w 1932r. zostało to zatwierdzone i do dziś obowiązuje).
W 2011 roku Róża Czacka założyła
z przyjaciółmi Towarzystwo Opieki nad Ociemniałymi, jego statut obowiązuje do
dziś. Staraniem tej instytucji powstały
w Warszawie: ochronka, szkoła powszechna, warsztaty, pierwsza w Europie Południowowschodniej
biblioteka brajlowska (ciekawostką jest to, że na początku książki/podręczniki
przepisywane były przez bliskich i znajomych Róży Czackiej; druga ciekawostka: nasz
podręcznik pisany Alfabetem
Braille’a obejmuje 3-4
tomy) oraz tzw. patronat, obejmujący na terenie miasta dorosłych niewidomych
i ich rodziny.
Lata I wojny
światowej Róża Czacka spędziła w Żytomierzu. Tam podjęła decyzję o życiu
zakonnym oraz o powołaniu nowego zgromadzenia zakonnego, które służyłoby
ludziom niewidomym. W 1917 roku Róża Czacka przyjęła habit franciszkański,
imię Elżbieta i złożyła śluby wieczyste w III Zakonie św. Franciszka.
W maju 1918 roku
wróciła do Warszawy. Po uzyskaniu koniecznych pozwoleń 1 grudnia 1918 roku utworzyła Zgromadzenie
Sióstr Franciszkanek Służebnic Krzyża. Opiekunem duchowym Zgromadzenia został
ksiądz Władysław Korniłowicz. Było to pierwsze zgromadzenie powstałe w wolnej
Polsce.
W 1922 roku, dzięki otrzymanej
darowiźnie kilku mórg ziemi w Laskach, Matka Elżbieta rozpoczęła budowę zakładu
dla niewidomych. To tutaj zostały przeniesione placówki dla niewidomych dzieci
– szkoła i warsztaty; powstał też dom macierzysty Zgromadzenia.
Do wybuchu II wojny światowej
Laski, kierowane przez Matkę Czacką, stały się nowoczesną placówką pozwalającą
niewidomym wychowankom w zdobyciu wykształcenia i przygotowaniu do
niezależnego, godnego życia.
We wrześniu 1939 roku, w czasie
bombardowania Warszawy, Matka Czacka została ranna w głowę i straciła oko. Po
powrocie do Lasek kierowała odbudową zakładu. W czasie wojny, od 1942r. przebywał
tu Stefan Wyszyński, późniejszy Prymas Polski. Przez dwa lata
służył jako kapelan dzieciom niewidomym, siostrom jak również Armii Krajowej,
nosząc pseudonim Radwan III. W czasie Powstania Warszawskiego był kapelanem w
szpitalu powstańczym utworzonym w Laskach.
Matka Elżbieta zmarła 15 maja
1961 roku po wielu latach choroby nowotworowej. Została pochowana na cmentarzu,
który znajduje się na terenie Ośrodka Szkolno-Wychowawczego w Laskach. 12
września 2021r wraz z błogosławionym Kardynałem Stefanem Wyszyńskim, została
beatyfikowana w Świątyni Opatrzności Bożej w Warszawie.
***
W muzeum w Laskach można zobaczyć
wiele zdjęć Róży Czackiej (na wszystkich jest uśmiechnięta; mimo wielu
cierpień, które przeszła w życiu, była szczęśliwa, bo zrealizowała cel, do
którego dążyła), przedmioty codziennego użytku, meble, jej habit, notes lub
klęcznik. Można też obejrzeć maszynę
umożliwiającą pisanie Alfabetem
Braille’a. Podczas pobytu w Muzeum
dowiedziałyśmy się, że osoby niewidome piszą tekst od prawej do lewej strony,
czytają – tak jak osoby widzące - od lewej do prawej.
W Laskach można też obejrzeć
10-minutowy film opowiadający o znajdującym się tu Ośrodku.
Bardzo ważnym miejscem w Laskach
jest leśny cmentarz, na którym chowane są siostry, nauczyciele pracujący w
Laskach i osoby zaprzyjaźnione z Ośrodkiem. Jest to cmentarz wpisany do
rejestru zabytków. Spoczywa tu m.in. Tadeusz Mazowiecki i jego żona. Pierwszy
Premier po 1989r. bardzo często bywał w Laskach, spędzał tu z rodziną
święta/wakacje.
***
Aktualnie na terenie Lasek,
zajmujących 77 hektarów, jest przedszkole, tzw. wczesna interwencja, szkoła
podstawowa, szkoła podstawowa dla dzieci z mniejszymi możliwościami
intelektualnymi, szkoły branżowe, gdzie uczniowie zdobywają umiejętności
zawodowe w takich kategoriach, jak dziewiarstwo, tkactwo, ślusarstwo, obróbka
drewna i metalu, liceum wieloprofilowe, technikum masażu, szkoła muzyczna I
stopnia z klasami fortepianu, skrzypiec, fletu, perkusji, organów, trąbki, gitary.
Uczniowie korzystają z nowoczesnych pracowni informatycznych dostosowanych do
możliwości osób niewidomych; można tu otrzymać tytuł technika informatyka.
Łącznie w Laskach znajduje się 70 budynków, wśród nich miejsca do rehabilitacji, 4 internaty i basen przystosowany do ćwiczeń osób niepełnosprawnych. Prowadzone są różne formy terapii, np. nauka orientacji przestrzennej, muzykoterapia, rytmika, psychoterapia, dogoterapia i hipoterapia. Obecnie przebywa tu ok. 160 dzieci i młodzieży z całej Polski. Klasy są malutkie, 4,5-osobowe. Dzięki temu możliwa jest pełna indywidualizacja pracy. Jest to bardzo nowoczesne miejsce, gdzie niewidome dzieci uczą się samodzielności i przygotowania do dorosłego życia we współczesnym świecie. Podstawowy program jest taki sam jak w innych szkołach/przedszkolach w Polsce, dodatkowo prowadzona jest specjalistyczna, rozbudowana terapia. Na lekcjach korzysta się też z wielu specjalistycznych pomocy dydaktycznych; niektóre przygotowywane są na terenie Ośrodka; działa tu, np. specjalna drukarnia. Uczniowie uczestniczą w wielu wydarzeniach artystycznych, sami prezentują swoje talenty. Realizują się też sportowo, ulubionym sportem chłopców jest goalball; jest to dyscyplina paraolimpijska i pierwsza oficjalna olimpijska gra zespołowa dla osób niewidomych i słabowidzących.
Grób Matki Elżbiety Róży Czackiej na cmentarzu w Laskach
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz